Sorry Jitse Groen, mijn excuses Pieter Zwart, maar de beste ondernemer voor mij is Lucas. Hij runt geen unicorn en is ook niet bekend.
Opvolgen:
Natuurlijk zijn Pieter Zwart en Jitse Groen steengoede ondernemers. Het mooie aan Lucas is echter dat hij mij keer op keer verbaast. Hij voelt niet als een 'ver-van-mijn-bed' show, maar is succesvol op een manier die ook voor mij weggelegd kan zijn. Hij runt geen unicorn, is geen ondernemer van het jaar geworden, heeft geen gazelle prijs gewonnen, nooit in de Quote-500 gestaan, maar haalt wel iedere dag alles uit het leven. Dat doet hij bovendien met een glimlach. Lucas is nou typisch wat ik zou noemen een 'Nieuwe Ondernemer'.
Een aantal jaren geleden heb ik Lucas ontmoet. Hij had op dat moment nog een bescheiden bedrijfje met een omzet van iets minder dan 1 miljoen. Ik was hem aan het helpen met het verkrijgen van een financiering. Ik vroeg hem wat hij verwachtte te gaan halen qua omzet in het komende jaar. Zonder te twijfelen antwoordde hij direct: 10 miljoen. Dat deed mij meteen aan het beruchte hockeystick effect - ki heb altijd matig gepresteerd maar in de toekomst gaat het gebeuren - denken. Daarop vroeg ik aan hem hoe hij dat ging realiseren. Hij vertelde mij dat hij dat nog niet wist, maar er wel achter zou komen.
Slechts één jaar later zat hij op die 10 miljoen omzet. Wat maakt hem anders dan al die andere hockeystickbouwers die ik heb gekend als ondernemer? Zo uniek was hij niet. Hij had niet het IQ van Albert Einstein en hij ging altijd tussen vijf en zes naar huis. Het enige wat hij veel deed was vragen stellen. En niet alleen de makkelijke vragen, maar juist de grootse, moeilijke vragen. Die waar hij zelf vaak geen antwoord op kon geven. Hier heb ik over nagedacht. Kan dit wat zeggen over een ondernemer? Kan het stellen van vragen iets te maken hebben met een topondernemer? Hoe kan het stellen van vragen resultaat opleveren?
Een vraag waarop ik in de jaren daarna het antwoord vond. In iedere organisatie is een van de fundamentele behoeftes dat er een zeeman aanwezig is. Dat is de rol waar de ondernemer aan moet voldoen. In een zee van kansen en bedreigingen moet hij rekening houden met de kracht en zwakte van zijn organisatie. Telkens vraagt hij zichzelf af wat de juiste koers is. Je kunt een foute koers soms nog bijstellen, maar vaak genoeg betekent het schipbreuk voor een onderneming. Gedurende dit proces van navigatie, het zoeken naar de richting van de organisatie en haar mensen, moet een leider veel vragen. Door deze vragen vindt de organisatie zelf antwoorden, die tot actie en resultaat kunnen leiden. Met andere woorden: het stellen van vragen heeft alles te maken met beïnvloeden en resultaat.
Je zou zeggen, dit is toch iets wat we bijna allemaal wel doen? Wat deed Lucas dan anders? Een verschil dat ik constateerde, is dat de meeste ondernemers vaak ook het antwoord hadden op de vraag die ze stelden. Ga er nu eens van uit, net zoals Lucas, dat je het antwoord niet zelf hoeft te hebben op al die vragen. Sterker nog, dat het blokkerend werkt als je zelf alle antwoorden probeert te geven. Dan kan je alles vragen en veel grootser denken.
Leiders die alle antwoorden paraat hebben plaatsen een kunstmatige limiet op wat hun teams kunnen bereiken. Omdat ze gericht zijn op wat ze moeten weten, beperken ze de potentie van hun team. Dit klinkt een beetje Cruijffiaans, maar zo is het toch echt. Als een leider vasthoudt aan de veronderstelling alles te moeten weten, resulteert dit in een negatieve cyclus. Ten eerste, de leider geeft de antwoorden. Ten tweede, het team wacht op de commando's van wat nu te doen. Ten derde, het team volgt de commando's op.
Helaas zijn dit de leiders die ik (te) vaak zie. Ze zijn zeker in staat om een mooie toko op te bouwen, maar ze creëren niet dat unieke, die bijzondere groei, of datgene wat de wereld gaat veranderen. Als je zo'n leider bent, vraag je dan eens af of jij zelf zou willen werken in zo'n organisatie? En nog belangrijker, of jij echt zo'n leider wilt zijn. Het is toch ook maar vermoeiend om alle moeilijke vragen zelf te moeten beantwoorden?
Wees daarom eerder een 'Debater'. Stel de grote vragen, ga het debat aan met je team en geef aan dat er een oplossing voor moet zijn. Net als Lucas. Zijn aanname is dat het team steeds slimmer wordt door uitgedaagd te worden en uiteindelijk zelf de beste oplossing vindt.